Với phần lớn những ai mới bắt đầu tìm hiểu về tu tập, thiền thường bị nhầm tưởng là một trạng thái tĩnh lặng lạ thường, hay một trạng thái an vui tự tại cần phải chinh phục được. Tuy nhiên, qua cách tiếp cận của Ngài Mahāsi cho người mới, chúng ta sẽ bắt gặp một tư duy rất khác biệt: hành thiền không cốt để biến đổi mình thành một nhân vật khác, mà là để thấu thị bản thân một cách minh bạch trong từng sát-na.
Xuyên suốt những Ngài Mahasi bài giảng, Ngài hằng nhấn mạnh một tôn chỉ cơ bản nhưng vô cùng sâu sắc: hãy liễu tri mọi sự vận động của thân và tâm, theo đúng cách mà chúng đang vận hành. Người tập không nên dùng sự tưởng tượng, suy diễn logic, hay ra sức thiết lập một trạng thái tâm lý đặc thù nào. Cốt lõi chỉ nằm ở sự “ghi nhận” — ghi nhận một cách nối liền, ngay thẳng và không phân biệt.
Với các hành giả mới, phương pháp của Ngài Mahāsi vô cùng thích hợp vì nó mang tính khoa học, rõ nét và thuận tiện cho việc tập luyện. Người tu tập được hướng dẫn khởi đầu bằng một đối tượng thân thuộc: chính là chuyển động phồng xẹp nơi vùng bụng theo nhịp thở. Khi thấy bụng phồng, biết “phồng”; khi thấy bụng xẹp, biết “xẹp”. Cách thức vận hành không có gì phức tạp. Khi tâm bắt đầu xao lãng, chỉ cần nhận diện là “suy nghĩ”; nếu xuất hiện âm thanh, hãy ghi nhận trạng thái “nghe”. Đừng tự trách móc hay nảy sinh tâm lý khó chịu, sau đó nhẹ nhàng tái thiết lập sự chú ý vào đề mục chính.
Qua những Ngài Mahasi bài giảng, Ngài luôn chỉ dạy: khả năng hay biết trong tỉnh giác này, khi được áp dụng một cách đúng pháp và kiên trì, sẽ từng chút làm rõ đặc tính vô thường, khổ và vô ngã của mọi pháp hữu vi. Hành giả sơ cơ không cần lo lắng về việc chưa hiểu hết kinh điển ngay lập tức. Nếu áp dụng đúng kỹ thuật, trí năng sẽ tự khai mở theo tiến trình tự nhiên.
Một điểm trọng yếu của Ngài Mahāsi cho người mới nằm ở cách tiếp cận tâm lý khi thiền. Ngài không tán thành việc ép xác khổ hạnh, cũng không chấp nhận sự buông thả. Cốt lõi là ở sự nỗ lực trung hòa, chánh niệm đúng mức và thái độ nhẫn nại trường kỳ. Tu tập không phải là một cuộc chạy đua lấy thành tích, mà là con đường quay lại để thấu hiểu rõ ràng từng bước chân của thân tâm.
Không chỉ giới hạn trong lúc ngồi, Ngài Mahāsi còn hướng dẫn đưa tỉnh giác vào mọi tư thế: đi, đứng, nằm, ngồi. Lúc di chuyển, ghi nhận là đi; lúc bất động, ghi nhận là đứng. Chính vì vậy, thiền không còn bị bó hẹp trong các buổi tập riêng lẻ, mà hòa nhập và trở thành một mảnh ghép của thực tại hằng ngày.
Đối với người mới, con đường thực hành Ngài Mahāsi cho người mới là một lối về chân chính và bình an. Chẳng cần tin tưởng thiếu cơ sở, cũng không cần more info những chứng đắc huyền bí. Chỉ đòi hỏi sự trung thực để tự quán chiếu, lòng kiên trì để tiếp bước, và sự hạ mình để học hỏi từ thực tế đang diễn ra trong chính mình. Dựa trên đó, trí tuệ sẽ dần dần được khơi mở một cách tự tính.